Ik had een prachtig gesprek met René Maas, psycholoog, theoloog, psychotherapeut en schrijver. Direct opgeleid door Gendlin werd hij het gezicht van Focusing in Nederland. Toen ik vijfentwintig jaar geleden les van hem had, was ik al onder de indruk. Ondanks dan René in zijn negentigste levensjaar zit, is hij nog altijd zeer scherp van geest en weet hij me op meerdere momenten diep te raken.
Waar is voor u het luisteren begonnen?
Het luisteren begon eigenlijk met mijn moeder. Zij heeft op een heel belangrijk moment tegen mij gezegd ‘zeg het maar, ik luister’. Dit was een groot moment, want toen ik ging vertellen wat voor haar het allerergste was wat haar kon overkomen.
Ik was priester geworden. Dit is het hoogste wat een katholieke moeder kan bereiken. Dan ben je je hele leven beschikbaar voor haar. Het was vroeger een uitverkiezing voor een gezin wat gepaard ging met veel gepaste trots en ik, haar zoon, mocht dat doen. Dat ben ik met hart en ziel geweest, maar ik verdroogde in de kerk. Daarnaast heb ik toen mijn vrouw leren kennen en heb ik ervoor gekozen om uit het priesterambt te stappen. Mijn moeder zat op dat moment in het bejaardentehuis en nog best goed van geest. Ik had mezelf de opdracht gegeven om het haar zelf te vertellen.
Ik had daarnaast moeite met de regelzucht van de kerk. In het klooster heb ik goed geleefd als pater en heb de kans gekregen om te studeren (filosofie en theologie) en naar Rome en Duitsland te gaan, dus dat heeft ook veel gebracht. Ik heb een prachtige jeugd en opleiding gehad en het voelde voor mij heel egoïstisch om dat allemaal mee te pakken en weg te gaan. Achteraf ben ik blij dat ik het gedaan heb. In mijn gezin van herkomst was het moeilijk dat ik me daaruit onttrok, want iedereen was trots op mij.
Toen ik het vertelde was mijn moeder zichtbaar geëmotioneerd en toch zei ze: ‘zeg het maar, ik luister.’
Wat een moedige keuze die u heeft gemaakt.
Ja…. dat was inderdaad wel moedig. Dat is een mooi woord. Mijn broers en zussen stonden er van te kijken en de orde ook. Zij hebben je natuurlijk wel opgeleid. Maar het was uiteindelijk toch heel goed. Zelfs met de hoogste chef van de orde heb ik nog steeds contact. Er zit een grote mate van wederkerigheid in en dat vind ik heel fijn.
Heeft die keuze om uit te treden uw relatie met god of met het goddelijke veranderd?
Nee… dat is een hele goede vraag, dank je wel… Maar nee, het is niet veranderd
In het klooster zat je zo’n drie uur per dag in de kerk koorgebed te doen en zo, maar tegelijkertijd heb ik ernaast ook hele moderne en goede theologie gehad, waarin god niet dogmatisch werd gepredikt.
Dit was ook voedend voor mijn geloofsleven, het had geen streng gevoel en dat heb ik overgenomen. God is voor mij een zorgende vader en ik heb ook het besef ik leef in Gods aanwezigheid gedurende de hele dag door, in het mijmeren, de stilte en in meditaties. Raar of niet… Hij is er gewoon. Het ontroert me ook. Ik heb in mijn leven meerdere diepgelovige mensen ontmoet waaraan je kunt zien dat ze het echt voelbaar met zich meedragen.
Toen ik trouwde had ik echt het gevoel van liefde met mijn vrouw. Ik heb twee prachtige dochters. Ik had er natuurlijk nooit meer op gerekend om kinderen te krijgen, daar zit heel veel voelbaar gevoel in. Met mijn geloof voelt dat helaas kaler. Maar misschien is dat soms ook de beproeving van het geloof. Eigenlijk is het ook te groot om te kunnen voelen. We moeten er een hele eeuwigheid mee doen, dus kunnen we niet verwachten dat we elke maandagochtend daar klaar mee zijn.
Ik heb dus een tamelijk vrij gevoel over het geloof. Ik ben blij dat ik het heb en ermee vooruit kom en dat het leven niet afgelopen is met de dood.
Wat u vertelt doet me realiseren hoeveel dimensies luisteren heeft; naar je eigen stem, naar anderen, naar je lichaam, achter de woorden, naar god…. Wanneer we zo met elkaar spreken dan besef ik me dat het eigenlijk zo logisch is dat de concentratie die hoort bij focussen verbonden is met het spirituele. Het lijkt een poort te zijn naar die andere wereld.
Ja, dat vind ik ook…. En dat geeft ook aan dat je over liefde veel kunt praten, maar dat er ook momenten zijn dat je liefde lijfelijk kunt voelen en dat je dit bij de ander ook lijfelijk kunt losmaken. Bijvoorbeeld: “Hoe is het nou dat je een baby hebt?”, “wat doet dit met je” of “hoe is het dat je al zo lang getrouwd bent”. Dat soort dingen probeer ik los te peuteren en dat het waardevol is om het woorden te leren geven.
Ik maak ook een onderscheid tussen of je iets ‘onder woorden brengt’, dan hang je er een woord aan of dat iets ‘tot woord komt’, van binnenuit en dat de lading meekomt.
. Omdat ik mezelf durf te laten raken, durf ik dit ook bij anderen los te weken zodat de ander ook bij zichzelf stil durft te staan. Daar is focussen voor mij heel belangrijk voor, dat je de kwaliteit van het leven kan leren proeven, er geen plat verhaal van maakt, maar dat het tot woord komt.
Wat ik het mooie vind van focussen is dat hetgeen wat zo vaak tot verhaal geworden of verteld is, verandert in het echte verhaal. De echte verhalen hebben een andere lading een andere sfeer en een andere vertrouwdheid nodig en dat vind ik heel waardevol. Ik ben dankbaar dat ik dat bij mensen los kan maken, samen met de overtuiging, zonder te dwingen, dat het de moeite waard is om jezelf de kans te geven om ook werkelijk naar jezelf te luisteren. Dan blijf ik toch nog een predikant.
Het is een inspiratie. Dat is een mooi iets om mensen in een goed gesprek werkelijk te inspireren en te raken.
Het gesprek raakt me diep. Het is ook wat u met mij doet, uw openheid en ontvankelijkheid maakt ook dat er bij mij zich iets opent. Ik merk in het opleiden van mensen dat mensen zo druk zijn met hoe ze overkomen, met professionaliteit, terwijl het werkelijk aanwezig zijn de sleutel vormt. Ik vraag me weleens af of focussen niet de erkenning heeft gekregen in het grotere veld, omdat het eigenlijk alleen maar ervaarbaar is. Woorden schieten tekort voor de ervaring en dit is niet helemaal meetbaar. Je kunt de krachtige werking ervan pas voelen wanneer je het ervaren hebt.
Ja inderdaad, het zit niet in de bovenkamer. Naar mijn idee heeft therapie het geloof verloren en dat vind ik jammer. Omdat ik ook theoloog ben merkte ik, ook in het bestuur van de Rogeriaanse vereniging, dat ik toch een soort buitenstaander was, dat ik ‘te zacht was’.
Het gaat erom bij focussen dat je het niet onder woorden brengt, maar dat je leert wachten dat het tot woord komt en daar is stilte en spiritualiteit onderdeel van.
Wat er bij me op komt is dat het er niet om gaat dat het een mentaal construct wordt, maar dat het gaat om de ervaring volledig toe te laten in het lichaam. Dan wordt het geen woord of een bedenksel. Het woord toelaten is een mooi woord in deze.
Kun je zelf de kracht van het woord voelen Hilde? Kijk eens of je kunt even stil kunt zitten en het woord Toelaten kunt ervaren.
Dit emotioneert me diep, het geeft zo’n rust, opluchting en gevoel van ‘o ja’…
Ja, dat is ook de herkenning. Als het rust geeft is het iets wat bij jou past. Dat iets van jouw eigenheid nu even aan bod komt en dat je daar helemaal bij stil mag staan….
En zo dacht ik René te interviewen, maar had het einde een verrassende wending, waarbij ik als cadeautje thuiskom in mezelf via het woord Toelaten. Dit heeft nog weken bij me doorgewerkt, bijna magisch en dat is ook de werking die René heeft.
Zijn volledige aanwezigheid, openheid, ontvankelijkheid en wijsheid maken dat je in zijn aanwezigheid niets anders kunt zijn dan jezelf. Dit is niet meetbaar, juist niet, maar alleen heel erg voelbaar en dit is voor mij altijd de Magie van het vak geweest. Ik hoop dat psychotherapeuten, coaches en counselors deze essentiële dimensie in het vak levend zullen houden.
(Dit interview heeft in juli 2022 in Coaching Magazine gestaan)
Comentários